آزمایش اسپرم مهمترین آزمایش موجود برای ارزیابی باروری مردان است. برای انجام این کار، باید نمونه مایع منی تهیه شود. در آزمایشگاه، یک قطره از این مایع زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود و تعداد (تعداد اسپرم)، شکل (مورفولوژی) و تحرک (حرکت) اسپرم تعیین می‌شود.
تعداد اسپرم: یا بیش از 16 میلیون در هر میلی‌لیتر یا در مجموع بیش از 39 میلیون در هر انزال طبیعی در نظر گرفته می‌شود. شکل: حداقل 4٪ باید شکل طبیعی داشته باشند. سر، قسمت میانی و دم اسپرم ارزیابی می‌شوند.
تحرک: بیش از 42٪ از اسپرم‌ها نیاز به حرکت دارند و بیش از 30٪ نیاز به حرکت دارند. حرکت به صورت پیشرونده (حرکت هدفمند رو به جلو)، غیر پیشرونده (حرکت موضعی، حرکت دایره‌ای) یا بی‌حرکت (بدون حرکت) طبقه‌بندی می‌شود.

1. حداقل ۳ روز و حداکثر ۷ روز از آخرین تماس جنسی و یا انزال گذشته باشد.
2. ترجیحاً نمونه در آزمایشگاه گرفته شود.
3. جهت گرفتن نمونه نباید از هیچ ماده لیز کننده‌ای ( مثل صابون، انواع روغن‌ها و پمادها و حتی آب ) استفاده شود. به روش معمول، استمنا ( تحریک مصنوعی به وسیله‌ی دست ) نموده و تمام اسپرم‌های خارج شده را درون ظرف ریخته و آن را سریعاً به آزمایشگاه تحویل نمایید.
4. در صورتی که نمونه در منزل گرفته شود باید حداکثر ظرف ۱۵ دقیقه به آزمایشگاه آورده شود.
5. نمونه تا زمانی که به آزمایشگاه آورده می‌شود باید در داخل دست ( دمای ۳۷ درجه ) قرار گیرد و از سرما و گرما محفوظ باشد.